เพาะพันธุ์ปัญญา ยุววิจัย สร้างเด็กรู้คิด รู้วิจัย
เพาะพันธุ์ปัญญา ยุววิจัย สร้างเด็กรู้คิด รู้วิจัย รักชุมชน : คอลัมน์ท่องโลกการเรียนรู้ : โดย...ทิวาพร บาทสุวรรณ์
การพัฒนาขั้นเริ่มต้นคือการพัฒนาการศึกษา แต่การศึกษาก็ถูกจำกัดไว้ด้วยภูมิประเทศ วิถีชีวิต หากต้องการพัฒนาการศึกษาให้ก้าวหน้าจึงจำเป็นต้องบูรณาการให้เข้ากับวิถีชีวิต เฉกเช่น "เพาะพันธุ์ปัญญา" ที่ช่วยปฏิรูปความคิดของเยาวชน สร้างทักษะความคิดที่มีระบบ ปลูกฝังสำนึกที่ดีและความรักความผูกพันในวิถีชุมชนตนเอง ควบคู่ไปกับการใช้ชีวิตตามหลักคุณธรรม สร้างจิตสำนึกบนพื้นฐานประวัติศาสตร์อันมีคุณค่าของถิ่นฐานบ้านเกิดของตน ช่วยให้เด็กได้คิดสร้างสรรค์นวัตกรรมใหม่ๆ ที่สร้างความเข้มแข็งและยั่งยืนของชุมชน และหากได้รับการส่งเสริมความรู้จะช่วยให้สามารถคิดและวางแผนเรื่องงานวิจัยที่เกี่ยวกับการพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนได้เป็นอย่างดี เพื่อให้เยาวชนก้าวไปสู่ความสำเร็จเคียงคู่ชุมชนที่ยั่งยืน โดยความร่วมมือของสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.)และธนาคารกสิกรไทย
รศ.ดร.สุธีระ ประเสริฐสรรพ์ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ หาดใหญ่ ผู้ดูแลโครงการ กล่าวว่า โครงการมีเป้าหมายจะสร้างยุววิจัยได้ไม่น้อยกว่าปีละ 3,200 คน ได้ผลงานวิจัยของยุววิจัย 600-800 ชิ้นต่อปี มีโรงเรียนที่มีทีมครูที่สามารถจัดการสอนแบบโครงงานบนฐานวิจัยไม่น้อยกว่าปีละ 80 โรงเรียน และมีเครือข่ายครูที่มีทักษะการจัดการเรียนรู้ด้วยการวิจัย (RBL) ประมาณ 320 คนต่อปี ปัจจุบันมีมหาวิทยาลัยในภูมิภาคเข้าร่วมดำเนินการเป็นมหาวิทยาลัยพี่เลี้ยง 8 ศูนย์ ได้แก่ มหาวิทยาลัยพะเยา มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี มหาวิทยาลัยมหิดล และมหาวิทยาลัยศิลปากร มีโรงเรียนเข้าร่วมโครงการ 80 โรงเรียน คือ 1 ศูนย์พี่เลี้ยง ต่อ10 โรงเรียน ซึ่งคาดว่าจะส่งผลต่อการปฏิรูปการจัดกระบวนการเรียนรู้ขยายไปสู่โรงเรียนและครูทั่วประเทศได้ต่อไป
วิสารดา ฉิมน้อย ครูแกนนำโครงการเพาะพันธุ์ปัญญา โรงเรียนจักรคำคณาทร อ.เมือง จ.ลำพูน เล่าว่า จัดการเรียนการสอนแบบโครงงานฐานวิจัย (Research-based learning-RBL) พัฒนาการวางแผนการทำงาน ทำงานเป็นกลุ่ม เรื่องที่สอนส่วนใหญ่เป็นเรื่องที่นักเรียนอยากรู้ เมื่อนักเรียนอยากรู้ นักเรียนจะศึกษาค้นคว้าให้ลึกขึ้น จึงเน้นให้นักเรียนหาความรู้ด้วยตัวเอง ไม่ต้องรอให้คนอื่นหาความรู้มาให้
โครงการเพาะพันธุ์ปัญญาของโรงเรียนจักรคำคณาทร ได้นักเรียนชั้น ม.2/2 มาเป็นนักเรียนต้นแบบ นักเรียนห้องนี้ต้องเรียนเยอะกว่าห้องอื่นๆ เพราะนักเรียนต้องเรียนวิชาพื้นฐานตามหลักสูตร และเพิ่มวิชาสำหรับโครงการเพาะพันธุ์ปัญญาอีก 3 ชั่วโมงต่อสัปดาห์ ซึ่งยังไม่ได้บรรจุไว้เป็นหลักสูตรของโรงเรียน ไม่ใช่เรื่องง่ายเลยที่จะสอนแบบ RBL เนื่องจากนักเรียนห้องนี้ เป็นนักเรียนที่เรียกได้ว่าสมาธิสั้น ฉะนั้น จึงใช้เวลากว่า 3-4 เดือนในการปรับพื้นฐานของนักเรียน ใน 3 เดือนแรก ใช้วิธีการสอนเชิงจิตปัญญา ให้นักเรียนนั่งสมาธิ เพื่อให้นักเรียนเกิดสมาธิ หลังจากนั้นจะเรียนหลักเหตุผล จากคลิปวิดีโอต่างๆ และการการค้นคว้าด้วยตัวเอง
"ยังคงเป็นโครงร่างงานวิจัย ซึ่งเกี่ยวกับผ้าไหมยกดอกลำพูน ไม่ว่าจะเป็น ศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างอายุกับอาชีพของผู้ที่ทอผ้าไหมยกดอกลำพูน วิเคราะห์ข้อดีข้อเสียของกระบวนการย้มสีเส้นไหมแบบธรรมชาติเพื่อนำมาเป็นผ้าไหมยกดอกในอดีต สำรวจเจตคติของผู้ประกอบอาชีพผ้าไหมยกดอกลำพูน ศึกษาลายผ้าไหมยกดอกลำพูนที่ส่งผลต่อราคาผ้าไหมยกดอกลำพูน ศึกษาเอกลักษณ์ของผ้าไหมยกดอกลำพูน" วิสารดาเล่า
"แรกๆ ก็เบื่อไม่ชอบเลยที่ต้องมานั่นสมาธิ มาทำอะไรก็ไม่รู้ เรียนเยอะกว่าคนอื่น พอเรียนได้ระยะหนึ่งรู้สึกชอบ สนุกดีที่ไม่ต้องนั่งเรียนแค่ในห้องเรียน ได้ออกชุมชน คุยกับชาวบ้านในสิ่งที่เราอยากรู้ เราต้องวางแผนมาก่อนหน้านี้ว่าเราจะทำอะไร จะทำแบบไหน เราได้คุยกับเพื่อน ได้วางแผนการทำงาน ทุกวันนี้ เพื่อนห้องอื่นชอบมาถามว่า ห้องเราหายไปไหน เพื่อนๆ อยากเรียนแบบเราแต่ก็ไม่ได้เรียน เพื่อนบางคนถ้าเขาว่างจะขอตามไปเรียนกับพวกเราด้วย" เสียงสะท้อนจากนักเรียนโรงเรียนจักรคำคณาทร ที่ทำโครงงานวิจัยเกี่ยวกับลายผ้าไหมยกดอกลำพูนที่ส่งผลต่อราคาผ้าไหมยกดอกลำพูน
การทำวิจัยเป็นเรื่องยากสำหรับหลายคน แต่สำหรับนักเรียนโครงการเพาะพันธุ์ปัญญา การทำวิจัยไม่ใช่เรื่องยาก แต่เป็นเรื่องสนุกสำหรับพวกเขา เขาได้ลงชุมชนพูดคุยกับชาวบ้าน เก็บข้อมูล และเรียนรู้ในสิ่งต่างๆ ห้องเรียนของพวกเขาไม่ได้จำกัดแค่ห้องสี่เหลี่ยมอีกต่อไป แต่ห้องเรียนของพวกเขา คือ ห้องเรียนเพาะพันธุ์ปัญญา
.............................
(เพาะพันธุ์ปัญญา ยุววิจัย สร้างเด็กรู้คิด รู้วิจัย รักชุมชน : คอลัมน์ท่องโลกการเรียนรู้ : โดย...ทิวาพร บาทสุวรรณ์)
ขอขอบคุณข้อมูลและภาพประกอบ
