การทอผ้ายกดอกที่มีลวดลายสวยงามจากภูมิปัญญาชาวบ้าน อย่างผ้าตีนจกหรือผ้าแพรวา การทอแต่ละครั้งกว่าจะได้ผ้าสักผืนหนึ่งต้องใช้ระยะเวลานาน แต่จากนี้ไปคงไม่มีปัญหา เมื่อทีมนักวิจัยจากมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลพระนคร สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา (สอศ.) ประสบความสำเร็จในการประดิษฐ์เครื่องทอผ้าแจ็กการ์ด (JACQUARD) เพื่อผลิตผ้ายกดอกลวดลายต่างๆ ที่ได้รับความนิยมเหมาะสำหรับกลุ่มวิสาหกิจชุมชนผลิตผ้าทอเชิงพาณิชย์ โดยมีต้นทุนแค่ 5 หมื่นบาทต่อเครื่องเท่านั้น

                       กว่า 2 ปีที่ ผศ.ดร.กิตติศักดิ์ อริยะเครือ อาจารย์คณะอุตสาหกรรมสิ่งทอและออกแบบแฟชั่น มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลพระนคร ได้ศึกษาวิจัยเพื่อที่จะพัฒนาเครื่องทอผ้าแบบดั้งเดิมให้มีความสะดวกสบาย โดยได้รับทุนวิจัยจากสำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (วช.) จำนวน 5 แสนบาท เพื่อหวังว่าจะทำให้คนรุ่นใหม่หันมาสนใจและช่วยกันสืบสานผ้าทอยกดอกของไทยมากขึ้น ดังนั้นการออกแบบเครื่องทอผ้าแบบยกดอกพิเศษด้วยเครื่องแจ็กการ์ด (JACQUARD) เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์ชุมชน เชิงนิเวศเศรษฐกิจ คือสิ่งประดิษฐ์ที่ได้พัฒนาขึ้นและตอบโจทย์นั้นได้เป็นอย่างดี 

                       "เครื่องทอผ้าแบบยกดอกพิเศษด้วยเครื่องแจ็กการ์ด (JACQUARD) เป็นการนำเทคโนโลยีสมัยใหม่มาประยุกต์ใช้กับภูมิปัญญาไทยทำให้เกิดความร่วมสมัย เพราะระบบหัวยกตะกอเครื่องทอผ้าอัตโนมัติที่ใช้ในระบบทอผ้าอุตสาหกรรมนั้น เป็นเทคโนโลยีที่ต้องนำเข้าจากต่างประเทศ ราคาแพงมาก แต่ของเราต้นทุนอยู่ที่ประมาณ 5 หมื่นบาทต่อเครื่องเท่านั้น"

                        ผศ.ดร.กิตติศักดิ์ อธิบายการผลิตหัวยกตะกอหรือเครื่องแจ็กการ์ด ว่า ใช้วัตถุดิบที่หาได้ในท้องถิ่น และนำไปติดตั้งบนกี่ทอผ้าแบบพื้นเมือง ซึ่งมีขนาดตะกอหรือขนาดเข็ม-ขอ ที่สามารถยกตะกอได้ ตั้งแต่ 120 ตะกอ ความสะดวกคือ ชุดสร้างลวดลาย หรือไซลินเดอร์ โดยให้เข็มผ่านรูแผ่นลายหรือการ์ดลายที่มีสปริงเป็นตัวควบคุมการ์ดลายที่เจาะรู ทำให้สามารถยกตะกอเพื่อยกด้ายยืนขึ้นได้พร้อมๆ กันทั้งหน้าตับแทนวิธีการเดิมๆ ที่ต้องใช้มือยกด้ายยืนขึ้นเป็นช่วงๆ ทำให้ง่ายประหยัดเวลาในการพุ่งเส้นด้ายเพื่อให้เกิดลวดลายบนเส้นยืน

                        สำหรับเครื่องต้นแบบดังกล่าวได้นำไปให้กลุ่มทอผ้าวัดน้ำเต้า อ.มหาราช จ.พระนครศรีอยุธยา และกลุ่มทอผ้าบ้านเนินขาม อ.เนินขาม จ.ชัยนาท ทดลองใช้เครื่องทอผ้าแบบยกดอกพิเศษแจ็กการ์ด (JACQUARD) ชาวบ้านมีความพึงพอใจมาก เนื่องจากสามารถติดตั้งและเคลื่อนย้ายได้ง่าย ทอผ้ายกดอกได้เร็วขึ้น ช่วยลดการขาดของด้ายยืน เมื่อทอเสร็จจะติดตั้งเส้นด้ายยืนเพื่อทอผ้าผืนใหม่ก็ทำได้ง่ายขึ้น การม้วนเก็บผ้าที่ทอแล้วมีความสะดวก ที่สำคัญคือ ลดและบรรเทาความปวดเมื่อยของร่างกาย 

                        ผศ.ดร.กิตติศักดิ์ ย้ำด้วยว่า เครื่องทอผ้าแบบยกดอกพิเศษแจ็กการ์ด (JACQUARD) เหมาะอย่างยิ่งสำหรับผู้ที่ทอผ้าเป็นอาชีพเสริม หรือเรียกว่าเป็นอุตสาหกรรมในครัวเรือน วิสาหกิจชุมชน หรือ ผู้ประกอบการเอสเอ็มอี เพราะเครื่องทอผ้านี้จะช่วยเพิ่มคุณภาพ มูลค่าให้แก่ผ้าทอไทย ที่สำคัญคือ ด้วยระยะเวลาการทอที่ใช้เวลาน้อยลง ทำให้สามารถเพิ่มผลผลิตได้มากขึ้นไปด้วย

                        “ผ้าทอยกดอกลวดลายต่างๆ ของไทย เป็นงานฝีมือที่ฝรั่งให้การยอมรับ แต่ที่ผ่านมากลุ่มทอผ้าที่เป็นลักษณะแบบนี้ไม่สามารถทอผ้าได้ทันกับความต้องการของตลาดก็เพราะต้องใช้เวลานานในการทอผ้าแต่ละผืน ยิ่งตอนนี้ประเทศไทยกำลังจะเข้าสู่เออีซี แน่นอนว่าตลาดต้องกว้างขึ้น และคู่แข่งก็เพิ่มขึ้น ถ้าเรายังใช้กรรมวิธีแบบเดิมๆ ก็อาจทำให้ผ้าทอยกดอกของไทยไปแข่งกับเขาไม่ได้ ที่สำคัญเครื่องนี้จะช่วยในเรื่องการเก็บรักษาลวดลายต่างๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ คือถ้าลายใดที่ได้รับความนิยมเราก็สามารถผลิตได้ลวดลายที่สวยงามเหมือนกันทุกครั้ง"

                        นับเป็นอีกผลงานเด่น รางวัลเหรียญทองในงาน 42nd International Exhibition of inventions of Geneva จากนครเจนีวา สมาพันธรัฐสวิส สนใจกระบวนการผลิตผ้าบกดอกพิเศษจากเครื่องแจ็กการ์ด (JACQUARD) ติดต่อ ผศ.ดร.กิตติศักดิ์ อริยะเครือ 08-3788-9569 หรือไปชมได้ในงาน “วันนักประดิษฐ์” ประจำปี 2557 ระหว่างวันที่ 23-26 มิถุนายนนี้ ณ ศูนย์การประชุมอิมแพ็ค ฟอรั่ม ฮอลล์ 9 เมืองทองธานี ที่ปีนี้ วช.จัดขึ้นภายใต้ชื่อ Innovation for Mankind

ขอขอบคุณข้อมูลและภาพประกอบ